Cefnogi adfywio a ffyniant canol trefi a phentrefi Ynys Môn
Yn dilyn cais llwyddiannus, dyfarnwyd arian i dîm adfywio Cyngor Sir Ynys Môn drwy Gronfa Ffyniant Gyffredin (SPF) llywodraeth y DU.
Yn ystod 2024, mae’r cyllid hwn wedi cychwyn rhaglen creu lleoedd a gynlluniwyd i drawsnewid canol trefi a phentrefi mwy’r ynys.
Amcanion allweddol
- Cyflwyno cam cyntaf y rhaglen creu lleoedd, gan ganolbwyntio ar y pum canol tref (Caergybi, Llangefni, Amlwch, Porthaethwy a Biwmares).
- Cefnogi'r gwaith o ddatblygu cynlluniau creu lleoedd wedi'u teilwra ar gyfer canol trefi penodol a datblygu dogfen gwaelodlin canol tref ar gyfer y pum tref. Dylid darllen y dogfennau hyn ar y cyd â Strategaeth Gwella Canol Trefi 2023 i 2028.
- Gwella'r amgylchedd, cyfleusterau a mannau cyhoeddus trefol yn yr ardaloedd hyn ac aneddiadau eraill ar draws yr ynys.
- Hyrwyddo ailfeddiannu safleoedd gwag a gwella estheteg blaen siop.
- Cydweithio â chynghorau tref a chymuned i annog a hwyluso prosiectau adfywio a arweinir gan y gymuned.
- Darparu adnoddau ar gyfer marchnata, digwyddiadau hyrwyddo, a gwelliannau gweledol i adfywio mannau masnachol a chyhoeddus.
Mae'r rhaglen yn cyd-fynd â'r strategaeth ar gyfer gwella canol trefi Ynys Môn, a gymeradwywyd gan Gabinet y cyngor ym mis Medi 2023.
Yn ogystal, mae'n ategu ymdrechion parhaus Rhaglen Trawsnewid Trefi Llywodraeth Cymru, gan atgyfnerthu ymdrechion adfywio ar draws yr ynys ymhellach.
Ardaloedd ffocws a chwmpas
Prif ffocws y rhaglen 'Lle Da' yw canolfannau trefol allweddol Ynys Môn, yn benodol trefi Caergybi, Llangefni, Amlwch, Porthaethwy, a Biwmares.
Y tu hwnt i'r rhain, mae'r gwaithhefyd yn ymestyn i hybiau masnachol hanfodol eraill a amlinellir yng Nghynllun Datblygu Lleol Mabwysiedig Ynys Môn, gan gynnwys pentrefi mawr Benllech, Cemaes, Rhosneigr, Llanfairpwll a'r Fali.
Mae'r lleoliadau hyn yn chwarae rhan hanfodol wrth yrru economi'r ynys a chynnal lles cymunedol.
Bydd nifer o brosiectau a ariennir gan SPF yn darparu buddion ar draws yr ynys, gan gyrraedd y tu hwnt i'r ardaloedd dynodedig. Mae rhagor o wybodaeth am raglen SPF ehangach Ynys Môn ar gael ar wefan y cyngor.
Cyflenwi a chydweithio prosiect
Rheolir y rhaglen 'Lle Da' gan dîm ymroddedig o fewn swyddogaeth adfywio'r cyngor, gan weithio mewn partneriaeth agos â sefydliadau lleol allweddol fel Menter Môn, MônCF, a chynghorau tref a chymuned perthnasol.
Mae'r ymdrech gydweithredol hon yn sicrhau bod y rhaglen nid yn unig yn diwallu anghenion lleol ond hefyd yn integreiddio â nodau datblygu cymunedol hirdymor.
Mae elfennau allweddol y prosiect yn cynnwys:
- gwelliannau i'r briffordd a'r stryd yn Llangefni a threfi eraill
- grantiau i Gynghorau Tref a Chymuned i gefnogi digwyddiadau canol trefi, tir cyhoeddus a gwaith gwella canol y dref
- arolygon a Chynlluniau ar gyfer mynd i'r afael â safleoedd ac adeiladau gwag, heb eu defnyddio'n ddigonol neu sydd yn yn hynod flêr
- grantiau ar gyfer gwella safleoedd masnachol , gan flaenoriaethu prosiectau effaith uchel a fydd yn adfywio canol trefi
- asesiadau gwaelodlin ar gyfer paratoi Cynlluniau Creu Lleoedd, gan lunio'r weledigaeth ar gyfer canol trefi ar draws Ynys Môn yn y dyfodol
Mae cydrannau a phrosiectau ychwanegol yn cael eu datblygu wrth i'r rhaglen esblygu i sicrhau eu bod yn diwallu anghenion amrywiol cymunedau'r ynys.
Cefnogi Busnesau Môn – Cefnogi Busnesau Lleol
Fel rhan o'r rhaglen SPF ehangach, mae menter 'Lle Da' hefyd wedi cyfrannu at sefydlu cynllun grant ar gyfer busnesau canol y dref. Mae'r cynllun hwn bellach yn rhan o Brosiect SPF Cefnogi Busnesau Môn ar wahân, a reolir gan MônCF, byddo fudd i dros 80 o fusnesau lleol drwy gymorth ariannol uniongyrchol.
Llinell amser a monitro rhaglen
Wedi'i drefnu i ddechrau erbyn mis Rhagfyr 2024, mae'r rhaglen 'Lle Da' wedi'i hymestyn i ddechrau 2025 i ddarparu ar gyfer prosiectau ychwanegol a sicrhau canlyniadau cynaliadwy.
Mae'r cynllun yn cael ei fonitro'n rheolaidd, gyda gwerthusiad allanol yn rhan o'r broses werthuso SPF ehangach ar gyfer Ynys Môn.
Cyfranogiad cymunedol a busnes
Un o ddaliadau canolog rhaglen 'Lle Da' yw meithrin cyfranogiad cymunedol a busnes yn y broses adfywio.
Drwy annog a chychwyn cydweithrediad agos â chynghorau tref a chymuned, busnesau lleol a phreswylwyr, mae'r rhaglen yn sicrhau bod yr allbynnau a'r canlyniadau sy'n cael eu diwallu a'u creu yn ymateb i anghenion go iawn.
Mae meithrin perthnasoedd cadarnhaol hefyd yn cynorthwyo gyda'r broses creu lleoedd a dylai olygu bod cynlluniau yn y dyfodol wedi'u teilwra i anghenion a dyheadau lleol ac yn cael eu llywio'n gadarnhaol gan randdeiliaid allweddol.
Mae'r dull hwn yn annog perchnogaeth o'r gwelliannau, gan rymuso rhanddeiliaid lleol i barhau i feithrin canol eu trefi a phentrefi ymhell ar ôl cwblhau'r rhaglen gychwynnol.
At hynny, nod y grantiau ar gyfer gwelliannau i adeiladau masnachol yw ysgogi gweithgarwch economaidd lleol trwy helpu busnesau i greu mannau mwy deniadol a gweithredol.
Mae hyn nid yn unig yn gwella apêl gweledol canol trefi ond hefyd yn hyrwyddo cynaliadwyedd economaidd hirdymor drwy gefnogi entrepreneuriaid lleol ac annog buddsoddiadau newydd.
Cynaliadwyedd ac effaith hirdymor
Mae'r Rhaglen Creu Lleoedd 'Lle Da' wedi'i chynllunio gyda chynaliadwyedd wrth ei gwraidd. Mae pob elfen o'r prosiect yn ystyried lles economaidd, cymdeithasol ac amgylcheddol hirdymor cymunedau Ynys Môn.
Mae'r rhaglen yn hyrwyddo'r defnydd o ddeunyddiau cynaliadwy mewn adeiladu a gwelliannau i'r amgylchfyd cyhoeddus, yn ogystal ag annog uwchraddiadau ynni-effeithlon mewn safleoedd masnachol.
Mae hyn yn cyd-fynd â nodau ehangach strategaeth Ynys Môn i leihau ei hôl troed amgylcheddol a hyrwyddo economi leol wyrddach, fwy gwydn.
Yn ogystal, bydd datblygu cynlluniau creu lleoedd ar gyfer canol trefi a phentrefi yn darparu fframwaith strategol ar gyfer datblygiadau yn y dyfodol, gan helpu i arwain buddsoddiad cyhoeddus a phreifat am flynyddoedd i ddod.
Trwy osod y sylfeini ar gyfer adfywio parhaus, mae 'Lle Da' yn sicrhau y bydd y gwelliannau a wneir heddiw o fudd i gymunedau Ynys Môn ymhell i'r dyfodol.
Monitro a gwerthuso
Mae fframwaith monitro a gwerthuso wedi'i sefydlu sy'n cynnwys adolygiadau cynnydd rheolaidd yn erbyn dangosyddion perfformiad allweddol, megis nifer y safleoedd gwag sy'n cael eu hailfeddiannu, cwmpas gwelliannau tir trefol wedi'u cwblhau, a lefel ymgysylltu cymunedol a busnes.
Yn ogystal, bydd gwerthusiad allanol yn cael ei gynnal i asesu effaith ehangach y rhaglen fel rhan o broses werthuso Cronfa Ffyniant Gyffredin llywodraeth y DU ar gyfer Ynys Môn.
Bydd hyn yn helpu i sicrhau bod y rhaglen yn darparu gwerth am arian ac yn cyflawni ei chanlyniadau a fwriadwyd, tra hefyd yn nodi cyfleoedd ar gyfer mentrau cyllido ac adfywio yn y dyfodol.
Edrych ymlaen
Er bod cam presennol y rhaglen 'Lle Da' i fod i redeg tan ddechrau 2025, mae'n cael ei ystyried fel y cam cyntaf mewn gweledigaeth ehangach ar gyfer adfywio canol trefi a phentrefi Ynys Môn.
Bydd y gwersi a ddysgwyd a'r perthnasoedd a adeiladwyd yn ystod y cam cychwynnol hwn yn sylfaen ar gyfer prosiectau adfywio yn y dyfodol, gan sicrhau bod Ynys Môn yn parhau i fod yn lle bywiog a deniadol i fyw, gweithio ac ymweld ag ef am genedlaethau i ddod.
Cysylltwch â gwybodaeth
I gael rhagor o wybodaeth am y rhaglen 'Lle Da', neu i gael gwybod sut y gallwch gymryd rhan, cysylltwch â Thîm Datblygu Economaidd / Adfywio Cyngor Sir Ynys Môn ar adfywioregen@ynysmon.llyw.cymru
