Cyngor Sir Ynys Môn

Ymweld â Neuadd y Farchnad 

Mae Neuadd y Farchnad wedi’i lleoli wrth galon tref Caergybi, ger Sgwâr Trearddur, a cheir cysylltiadau gwych â thrafnidiaeth gyhoeddus gan fod prif safle bws y dref ger y brif fynedfa ac mae’r orsaf drenau oddeutu 5 munud ar droed.

Yn ardal y dderbynfa, ceir raciau er mwyn cadw beiciau. Mae’r adeilad wedi’i leoli oddi ar ‘stryd far’ lle ceir cysylltiad i gerddwyr drwy Stryd Stanley.

Mae’r adeilad hefyd dafliad carreg o nifer o feysydd parcio talu ac arddangos, a cheir rhagor o wybodaeth ynghylch y rhain yn y cynllun teithio sydd ar gael trwy e-bostio neuaddyfarchnad@ynysmon.llyw.cymru

Ystafelloedd cyfarfod

Ceir dwy ystafell gyfarfod sylweddol eu maint yn Neuadd y Farchnad a gellir eu llogi am resymau busnes, addysgol a chymdeithasol gwahanol, un ai fesul awr, am hanner diwrnod neu ddiwrnod llawn.

Ymhlith y cyfleusterau mae sgrin 50 modfedd symudol gyda chysylltiad HDMI, WiFi cyhoeddus am ddim, bleindiau atal golau a bwrdd gwyn symudol gyda siart droi.

Mae Ystafelloedd Thomas ac Edwards yn cynnwys nodweddion gwreiddiol ac mae modd llogi’r ystafelloedd ar gyfer hyfforddiant, cyfarfodydd mawr, arddangosfeydd, cyfweliadau a chyfarfodydd un i un drwy drefniadau archebu hyblyg yn ôl yr amseroedd sydd ar gael, gan gynnwys gyda’r nos ac ar benwythnosau.

Mae’r ddwy ystafell yn hygyrch. Mae’r ardal fforwm hefyd ar gael ar gyfer arddangosfeydd ac amrywiaeth o ddigwyddiadau cymunedol. Gellir gwneud ymholiadau drwy anfon neges e-bost at neuaddyfarchnad@ynysmon.llyw.cymru

Gweithgareddau

Ers ail agor Neuadd y Farchnad, mae wedi cynnal amrywiaeth o weithgareddau sy’n addas ar gyfer bob oed o fewn y gymuned. Mae’r digwyddiadau hyn hefyd wedi bod yn gyfle i gael blas ar y sgiliau adeiladu treftadaeth a welir yn yr adeilad, megis gwaith maen, naddu llechi a sgiliau traddodiadol megis gwehyddu basgedi.

Mae corau lleol wedi perfformio ar gyfer ymwelwyr yn Neuadd y Farchnad, ac mae delweddau hanesyddol a dogfennau archifol wedi cael eu rhannu yn ystod y digwyddiadau hyn. Cynhaliwyd amrywiaeth eang o weithgareddau ar gyfer plant a theuluoedd gan gynnwys sesiynau Treftadaeth Lego, crefftau sy’n ymwneud â dathliadau tymhorol, a sesiynau chwarae ar gyfer Rhieni a Babanod sy’n ymwneud â hanes.

Cynhelir digwyddiadau drwy gydol y flwyddyn, felly cadwch lygad ar y cyfryngau cymdeithasol i gael y wybodaeth ddiweddaraf am ddigwyddiadau.  

Cefndir y prosiect

Roedd Neuadd y Farchnad, Caergybi, wedi bod yn gragen wag am oddeutu 15 mlynedd, wedi’i esgeuluso ac yn dirywio’n gyflym, gan danseilio hyfywedd a gweithgareddau adfywio yng nghanol y dref.

Mae’r adeilad, sydd bellach wedi’i atgyweirio ac yn cael ei ddefnyddio, yn gwneud cyfraniad cadarnhaol a sylweddol i adfywiad y dref, gyda’r weledigaeth sydd wedi bod yn sylfaen i’w adnewyddu, er mwyn trawsnewid adeilad hanesyddol gwag sy’n cael ei edmygu’n fawr yn hwb ar gyfer bwyd cymunedol unwaith eto. 

Fe’i hagorwyd ym 1855 ac roedd dan awenau preifat hyd at 2015. Yna, defnyddiodd y Cyngor ei bwerau statudol drwy ddosbarthu rhybudd gwaith brys, ac yna hysbysiad atgyweirio, gan feddiannu’r adeilad yn y pen draw drwy bryniant gorfodol a cheisio gweithredu gweledigaeth adfywio er mwyn creu dyfodol cynaliadwy ar gyfer yr adeilad.  

Cyfraniadau ariannu

Roedd cyllid grant ar gael drwy Gronfa Dreftadaeth y Loteri Genedlaethol (£2.375m), rhaglen Leoedd Llewyrchus Llawn Addewid Llywodraeth Cymru ar gyfer y camau cyntaf (£708,000), ERDF (£818,000), Cyngor Sir Ynys Môn (£200,000) ac Is Adran Amgueddfeydd, Archifau a Llyfrgelloedd Llywodraeth Cymru (£152,000), sydd wedi arwain at ddarparu cyfanswm gwerth £4.253m ar gyfer adfywio’r adeilad yn hwb gwybodaeth, busnes a chymunedol modern.

Mae Neuadd y Farchnad, sy’n adeilad rhestredig Gradd II, yn ased corfforaethol a reolir gan Wasanaeth Eiddo Corfforaethol y Cyngor. Ei brif ddefnydd yw llyfrgell gyhoeddus, ac ar ôl ei adleoli, mae wedi cefnogi’r gwaith o ddatblygu gwasanaethau ar gyfer trigolion, megis darpariaeth TG i feithrin sgiliau a dysgu, dehongliadau hanesyddol a gwasanaethu gwybodaeth ar gyfer y gymuned a thwristiaid. 

Hygyrchedd

Mae dyluniad cynhwysol wedi’i ystyried fel rhan annatod o ddyluniad cyffredinol yr adeilad o’r camau dichonoldeb. Er mwyn sicrhau bod cynwysoldeb wedi’i gynnwys yn y broses ddylunio, roedd rhaid cynnwys Ymgynghorwyr Mynediad a defnyddwyr lleol yn y broses er mwyn darparu cyngor arbenigol a phrofiadau lleol ynghylch materion mynediad i’r anabl, yn enwedig mewn perthynas â’r amgylchedd hanesyddol. 

Cyn buddsoddi yn y prosiect, roedd mynediad yn her yn yr adeilad oherwydd amrywiadau yn lefel y llawr gwaelod ac roedd mynediad grisiau’n gyfyngedig i’r llawr uchaf; roedd y prosiect yn mynd i’r afael â’r heriau hyn er mwyn sicrhau adeilad hygyrch cyflawn. Mae hyn yn enwedig o bwysig mewn adeilad cyhoeddus fydd yn cael ei ddefnyddio gan holl aelodau’r gymuned. 

Er gwaethaf yr heriau o weithio mewn adeilad hanesyddol, mae Neuadd y Farchnad yn hygyrch ym mhob ardal oherwydd y mesurau canlynol: 

• Mynedfeydd â rampiau yn nhu blaen ac yng nghefn yr adeilad
• Ramp mewnol rhwng ardal y dderbynfa a’r brif Lyfrgell
• Lifft llwyfan rhwng ardaloedd ar y llawr cyntaf
• Lifft rhwng pedwar lefel yr adeilad
• Toiled hygyrch Newid Lleoedd
• Dolen sain yn y dderbynfa
• Deunyddiau cyferbyniol ar y llawr a ger drysau er mwyn cynorthwyo pobl â nam golwg
• Parcio i’r anabl yn y maes parcio yng nghefn yr adeilad

Cynaliadwyedd amgylcheddol a newid hinsawdd 

Mae’r cyfleuster datblygol wedi ceisio cyfrannu at fynd i’r afael â newid hinsawdd, sydd wedi bod yn allweddol o ran defnyddio’r adeilad unwaith eto.

Mae’r adeilad ar ei newydd wedd wedi ymgorffori mesurau sy’n lleihau’r defnydd o ynni drwy osod inswleiddio mewn muriau, yn y to ac yn y llawr. Mae mortar calch wedi’i ddefnyddio drwy’r adeilad fel amsugnwr C02, a bydd hefyd yn sicrhau bod yr adeilad yn sych, gan alluogir inswleiddio i berfformio’n well. Ychwanegwyd systemau ffotofoltäig i’r toi sy’n wynebu’r de fydd yn sicrhau bod y cyfleuster yn cynhyrchu ynni cynaliadwy ar y safle, a lleihau’r angen am ynni carbon o’r prif gyflenwad. 

Mae’r dyluniad hefyd wedi sicrhau bod yr adeilad newydd yn wydn er mwyn ymdopi ag effeithiau newid hinsawdd yn y dyfodol. Bydd mesurau ymarferol, megis gwella gorgyffyrddiad llechi’r to, yn sicrhau bod yr adeilad yn gwrthsefyll gwynt a dŵr treiddiol yn ystod stormydd y gaeaf, ac mae lled nwyddau dŵr glaw a phibellau dŵr wedi’u gwella er mwyn ymdopi â glaw trwm. 

Ymhlith y mesurau eraill sydd wedi’u mabwysiadu mae: 

• agwedd ffabrig yn gyntaf ar gyfer y gwelliannau thermol yn yr adeilad
• solar thermol i helpu’r gwresogyddion tanddaearol
• solar PV i gynhyrchu pŵer
• swyriad goddefol ac actif – wedi’i reoli gan lleithder
• proses ac olrhain BREEAM

Mae’r prosiect yn enghraifft o integreiddio systemau goddefol rhagweithiol, sy’n bwysig yng Nghymru, ar gyfer adeiladau a adeiladwyd cyn 1919 yn y DU.